Afetlerin İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkileri
Kontrolü kaybetme hissi son derece stres oluşturan ve kaygı bozukluğu başta olmak üzere bir çok psikolojik rahatsızlığın alt yapısını oluşturabilen bir duygudur. Gündelik ve bireysel yaşantımızda pek çok kez kontrol edemediğimiz olayla karşılaşırız. Bu olaylarla baş etmek ve alternatif düşünce şekilleri oluşturmaya çalışmak kontrol ve belirsizliğe tahammül üzerine çok fazla yol kat edilmesine yardımcı olabilir. Ancak etki alanı daha geniş ve sonuçları bakımından daha ağır olan olaylar, bireyde ve toplumda kontrol kaybetme duygusunu artırmakla kalmaz, travmatik yaşam deneyimlerine dönüşür.
Salgınlar, doğal afetler, terör saldırıları, yangınlar bu olaylara örnek olarak verilebilir. Yapılan araştırmalar hafif ve orta düzeyde stres ve kaygıya sebep olabilecek olaylar yaşayan kişilerin farklı baş etme becerileri kullanması halinde psikolojik sağlamlıklarını ve tecrübelerini artırarak sıkıntılı süreci atlatabildiklerini ortaya koymuştur. Bununla birlikte etkisi toplumsal hatta küresel planda olan stresli ve hatta travmatik olabilcek olaylarda bireysel baş etme becerileri eksik kalabilir. Toplumsal bir baş etme pratiği ve dayanışma gereklidir. Örneğin, bir buçuk yılı aşkındır tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgını ile mücadelede pek çok devletin iş birliği yapması ve bilim insanlarının ortak çalışmalar yapması hastalığın kontrol edilebileceğine ve hastalıkla beraber yaşamın sürdürülebileceğine dair inancı artırmıştır. Bu durum hem bireysel hem toplumsal açıdan yaşanan kaygı ve belirsizlik hissinin bir derece azalmasına yardımcı olmuştur.
Ülkemizin farklı yerlerinde son bir haftada çıkan yangınlar toplumsal planda yaşanan travmatik olaya örnek olarak verilebilir. Yangın sebebiyle o bölgede yaşayan pekçok vatandaşımız evlerini bahçelerini terk etmek zorunda kaldı. Ormanlarda sayısız ağacımızı ve hayvanımızı kaybettik. Tüm bunlar sadece yöre halkını değil tüm vatandaşlarımızı derinden etkiledi. Yangınların başladığı ilk günlerde çok kısa sürede yayılması ve kontrol altına alınamayışı pek çoğumuzda yoğun bir strese sebep oldu. Şu anda yangınlar büyük ölçüde kontrol altına alınmış olsa da hem fiziksel hem psikolojik etkilerinin neler olduğunu ne yazık ki henüz bilmiyoruz.
Fakat geçmiş travmalardan öğrendiğimiz bazı şeyler var. Toplumsal travmalar toplumsal dayanışma ile aşılabilir. Son derece çaresiz hissettiğimiz, elimizi uzatamadığımız için suçlu hissettiğimiz, sorumlulara kızdığımız ve sonuçları itibariyle pek çoğumuzu korkutan bu travmatik olayla bireysel planda baş etmemiz pek mümkün değil. Sosyal medya aracılığıyla yangınların başladığı ilk günlerden itibaren yardım kampanyaları yapılıyor. Bazı vatandaşlarımız gönüllü olarak yangın söndürme ekiplerine katılıyor. Bunlara imkanı olmayan insanlar sosyal medya üzerinden paylaşım yapıyor, yangının daha geniş kitleler tarafından duyulmasına yardımcı olmaya çalışıyor.
Tüm bunlar toplumsal dayanışmanın ne kadar önemli olduğunu bizlere gösteriyor. Aşabildiğimiz travmalar bizleri büyütecek ve gelecek sefere daha çok güçlenmiş bir şekilde ayakta durmamızı sağlayacaktır. Olası tüm afetler için tedbirli olmamızda yardımcı olacaktır. Yenibenlik.com ailesi olarak ülkemizi ve dünyamızı etkisi altına alan tüm afetlerin ve felaketlerin bir an önce son bulmasını diliyoruz.