BAĞIMLILIK ŞEMASI

Bağımlılık şeması kişiye hayat ile tek başına mücadele edemeyeceğini, yaşamanın çok zor olduğunu hissettirir. Kişi tek başına yaşamak için yeterli değildir bu sebeple başkalarına muhtaçtır. Aslında bu şemanın kökeninde hayatın rutin sorumluluklarının ağır ve tüketici durumlar olarak algılamak vardır. Bu şemayı daha iyi anlamak istiyorsak küçük bir çocuğun annesini kaybettiğindeki korkusunu ve çığlıklarla ağlamasını düşünebiliriz. Zeki Demirkubuz’ un 2006 yılında çektiği filmi Kader’ de de Bekir karakterini bağımlılık şemasına teslim olmuş bir karakter olarak okumak mümkün.

Bu şemanın ana düşünce yapılarından bir tanesi de bağımlı olunan kişiyi kaybetme korkusudur;

“O olmadan ne yaparım, nasıl yaşarım?”

“Beni bırakırsa paramparça olurum”

Karar vermeniz gereken durumlarda sürekli başkalarının onayını almaya ihtiyaç duyuyor olabilirsiniz veya sadece tek bir kişiye çok fazla güvenip sadece onun fikrine göre kararlarınızı alabilirsiniz.  Bu şemaya sahip kişilerde panik atak, agorafobi veya yoğun bir kaygı içeren herhangi bir rahatsızlık görülebilir. Çünkü hayatın içindeki tüm değişimler bu kişiler için fazla ve dayanılmaz bir hal olarak algılanır.

Bağımlılık şemasına sahip olmanızın nedenleri ne olabilir?

Genelde bu şemaya sahip kişilerde ya aşırı korumacı ya da yeterince koruyamayan ebeveynlere rastlanır. Aşırı korumacı ebeveynler çocuklarını kendilerine bağımlı kılıp tek başlarına iş görmelerini engellerler. Yeterince koruyamayan ebeveynlerle yetişen çocuklar ise çok erken yaşta dünya ile karşılaşmamaları gereken bir boyutta karşılatıkları için hayata dair bir kaygı geliştirebilirler. Böylesi çocuklar dışarıdan bağımsız dursalar da aslında- insanlar erken yaşlarda anne ve babalarına bağımlılık hissettikleri için- çok güçlü bir bağımlılık ihtiyaçları vardır.

-Ebevyininiz sizin yerinize karar verebilir.

-Ebevyninizden çok az ayrı kalmışsınızdır.

-Size hiç sorumluluk verilmemiş ve bakımınızı hep başkaları sağlamış olabilir.

Elbette diğer şemalarda olduğu gibi, bu şemaya sahip kişiler de bazı karakter özellikleriyle güçlü bir çekim yaşar. Aşırı korumacı ve güçlü partnerlere meyil duyulabilir.  

Bağımlılık Şemasını nasıl değiştirebilirsiniz?

Öncelikli olarak psikolojik destek almanız ve bir terapi sürecinde yaşadıklarınızı konuşabilmeniz değişim için en sağlam ve sağlıklı yoldur. Bağımlılık şemasına sahip kişilerin terapisinde amaç, kişinin diğer insanlardan sürekli yardım almadan bu dünyada hiçbir şey yapamayacağına dair inancını konuşmak, günlük yaşamında kendi kararlarına ve yargılarına güvenebilmesini sağlamaktır. Bireysel olarak ise günlük yaşamınızda kendinize koyabileceğiniz bazı hedefler olabilir. Örneğin:

-Çocukluğunuzdan gelen bağımlılık ihtiyacınızı anlamaya çalışın. İçinizdeki o bağımlı çocuğu hissedin.

-Bu şemanın hayatınızda en çok nerelerde karşınıza çıktığını gözlemleyin.

-Korkup kaçtığınız görevlerinizin, sorumluluklarınızın bir listesini çıkarın.

-Kolay görevlerden başlayarak kaçtığınız görevlerinizi yerine getirmeye çalışın.

-Tek başınıza bir iş başardığınızda kendinize inanın.

Yenibenlik’ te şema terapi ile bağımlılık şemanızı daha iyi anlayıp hayatınızda köklü bir değişiklik yaratabilirsiniz!