Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

DEHB’in toplumdaki yaygınlığı yaşa göre değişiklik göstermektedir. Çocuklukta %7-8, ergenlikte %5-6 ve yetişkinlikte %3-4 oranları bulunmuştur. DEHB çocukluk döneminde erkek çocuklarda iki kat daha fazla görülürken, yetişkinlikte bu fark ortadan kalkmakta ve eşitlenmektedir.  Bu oranlardan da anlaşılacağı üzere yaşla beraber DEHB toplum genelinde daha az görülmektedir. Bu durumun en temel sebebi çocukluk ve ergenlik döneminde fark edilen DEHB’in erken tedavi ile yetişkin çağı etkilemesinin önüne geçilmesidir. Çocukluk çağında hiperaktivite ve dürtüsellik öne çıktığında erken teşhis daha hızlı yapılmaktadır. Çünkü hiperaktivite, dikkat eksikliğine göre fark edilmesi daha kolay olan ve etkileri çevreye yayılabilen bir alanı oluşturmaktadır. Yaşın ilerlemesiyle birlikte çocukluktaki hiperaktivite ve dürtüselliğe ilişkin belirtilerde büyük oranda azalma görülse de bu bozukluk bireyin hayatını önemli ölçüde etkileyen daha gizil semptomlar şeklinde ortaya çıkabilir. Örneğin, DEHB olan kişiler bir işe başlamakta ve sürdürmekte güçlük yaşayabilirler, bir ders veya toplantı boyunca oturmakta zorluk çekebilirler. Ayrıca bu bireyler stres ve kaygıyla baş etmekte zorlanarak öfke kontrol sorunları da yaşayabilirler. Buna bağlı olarak da ilişkilerini ve evliliklerini yürütmek son derece zorlu alanlardan biri olabilir. Dolayısıyla, yetişkin DEHB değerlendirilirken yetişkin hayatının karmaşıklığı ve verilen tepkilerin boyutları ayrıca göz önünde bulundurulmalıdır.

Yetişkinlerde görülen DEHB çoğunlukla kökenlerini tedavi edilmemiş çocukluk dönemi DEHB’inden aldığı için bireyin dikkat gerektiren alanlarda yaşamı boyunca problem yaşadığı öne sürülebilir. Dikkatin çok çabuk dağılması, organize ve planlı çalışamama, verilen görevleri yerine getirememe, herhangi bir işi tamamlamaya karşı sabırsızlık ve dürtüsellik en sık görülen belirtilerdir. Buna ek olarak bu kişilerin seçici dikkat diyebileceğimiz bir konunun ayrıntı bir kısmına odaklanmaları ve geneli kaçırmaları da sık görülen başka bir belirtidir. Bütün bu belirtiler sebebiyle DEHB’e sahip olan kişiler yaşamları boyunca performans gerektiren işlerde gerekli ve yeterli başarıyı göstermekte zorluk çekebilirler.  Bu sebeple bu problemle uğraşan kişiler kendileri ve baş etme becerileri ile ilgili olumsuz inançlara sahip olabilirler. DEHB’in sebep olduğu nörolojik problemlerden dolayı bazı becerileri gerçekten gelişmemiş olabilir. Ancak hem ilaç tedavisi hem uygun bir psikoterapi yöntemi ile yeni beceriler geliştirilebilir ve DEHB’in bireyin üzerindeki etkisi azaltılabilir.

DEHB Tedavi Yöntemleri

DEHB pek çok rahatsızlıklarla ortak semptomlara sahip olduğu için tanı ve tedavi sürecinde bazı sorunlar ve gecikmeler olabilmektedir. Anksiyete bozukluklukları, duygudurum bozuklukları, öğrenme bozuklukları ve madde kullanım bozuklukları ile sıklıkla karıştırılabilen DEHB’in tedavisi için öncelikle bu rahatsızlıklardan ayrıştırılması gerekmektedir. Bunun için de bireyin yaşam öyküsü ve çocukluktan itibaren getirdiği problemlerin örüntüsü dikkatlice ele alınmalıdır. Bireyin yaşam öyküsü ve yaşadığı zorluklar göz önünde bulundurulduğunda DEHB tanısı konmuşsa bundan sonra hem ilaç tedavisi hem de psikoterapi sürecinin bir arada olduğu kapsamlı bir tedavi sürecine başlanılması uygun olacaktır.