Kusurluluk şemasına sahip bireyler kendilerini bir şekilde kusurlu, hatalı, kötü, istenmeyen, kalitesiz, değersiz, sevimsiz, aşağı veya sevilmez olarak algılamaya meyillidirler. Bununla beraber kendileriyle ilgili hissettikleri kronik duygu utanç olur.

Kusurluluk algısının dayanağı oldukça değişken olabilir. Bazen bencil olmak, öfkeli olmak bazen ise beğenilmeyen fiziksel görünüş, sosyal performans endişeleri olabilir. Bu şemaya sahip kişiler doğuştan kusurlu olduklarını düşünebilirler, yani eylemlerini değil varoluş olarak kendilerini kusurlu bulabilirler. Kusurluluk şemasına sahip kişiler sıklıkla kendilerini değersizleştirebilir ya da başkalarının kendilerini değersizleştiren tutumlarına müsaade edebilir. Başkalarının onlara kötü davranmalarına ve onları suistimal etmelerine izin verebilirler. Reddedilmeye ve eleştirilmeye hassastırlar. Başkalarıyla kendilerini çok kıyaslayabilirler.

Kusurluluk şemasına sahip kişilerde eleştirel ve reddedici partner seçimleri görülebilir. Kendilerine değer veren insanları kendilerinden uzaklaştırıp onları sıklıkla reddeden ve eleştiren insanlara yakınlaşmak isteyebilirler.

Kusurluluk şeması, çocukluk döneminde kişilerin kendilerini sevmesinde ve değerli hissetmesinde yaşadığı zorluklarla ilişkili olabilir. Aşağılayıcı aile tutumları, fazlasıyla soğuk ve dışlayan aile ortamlarına maruz kalmak ileriki yaşlarda kusurluluk şemasına yol açabilir. Bazı mümkün geçmiş senaryolar şu şekilde olabilir:

• Aileden biri bu kişilere karşı aşırı eleştirel, aşağılayıcı, ve cezalandırıcı olmuş olabilir. Birileri (aile, arkadaş, öğretmen vb.) tarafından sürekli görünüşleri, davranışları veya söyledikleri için eleştirilip cezalandırılmış olabilirler.
• Ebeveynler tarafından reddedilmiş veya sevgi görmemiş olabilirler.
• Ebeveynlerden biri evi terk etmişse bu durumu kendi hataları olarak algılamış olabilirler.
• Bir ebeveyn tarafından varlıkları hayal kırıklığı, hata ya da yanlış bir şeymiş gibi hissettirilmiş olabilirler.

Şemalar en yalın hallerini ilişkilerdeki tavırlarda gösterirler. Kusurluluk şemasına sahip kişiler ilişkilerinde kendilerini aşağılık hissedebilirler, kıskançlığa kapılabilirler, onay ihtiyacı duyabilirler, kendilerine kötü davranılmasına göz yumabilirler. Kimsenin onları değerli görmeyeceğini düşünüp tamamen ilişki kurmaktan kaçarak bir yaşam sürdürebilirler.

Tüm bunlar sizin için tanıdıksa ve tek başınıza çözüm bulmakta zorlanıyorsanız online şema terapi desteği alabilirsiniz.