Mükemmeliyetçilik Nedir?
Günümüzde sıklıkla karşımıza çıkan mükemmeliyetçilik kavramı bireyin kendine ve/veya çevresine karşı yüksek standartlar belirlemesi ve bu standarlara ulaşmak için aşırı çaba göstermesi, bu standarlara ulaşmanın asla tam olarak mümkün olmaması dolayısıyla aşırı kaygı ve endişe duyması olarak tanımlanabilir. Mükemmeliyetçi bireyler bu standartlara ulaşamadıklarında kendilerine ve çevrelerine karşı acımasızca eleştirilerde bulunabilirler. Bu sebeple mükemmeliyetçilik kişinin özsaygısını koruması ve özşefkatli olabilmesi açısından kurtulunması ya da en azından güncellenmesi gereken bir özelliktir.
Mükemmeliyetçiliğin Farklı Türleri Nelerdir?
Mükemmelin iyinin düşmanı olduğu sıkça duyduğumuz bir gerçek. Bunu bilsek de bazı alışkanlıklarımızdan özellikle kökleri ta çocukluğumuza dayanan alışkanlıklardan kurtulmak oldukça zor. Mükemmeliyetçi insanlara baktığımızda çoğunlukla eleştirel ve mükemmeliyetçi ebeveynlere veya aile büyüklerine sahip olduklarını görebiliyoruz. Bazen ilkokul sıralarında mükemmellik beklentisi olan bir öğretmen karşımıza çıkabiliyor. Elbette sadece bunlar değil mükemmeliyetçiliğin sebepleri. Zaten tek bir tür mükemmeliyetçilik de yok. Son dönem yapılan çalışmalar mükemmeliyetçiliğin kendine yönelik, başkalarına yönelik ve toplum odaklı olmak üzere üç ayrı türünden bahsediyor. Kendine yönelik mükemmeliyetçilikte kişinin kendiyle alakalı mükemmel arzusu olmak varken, başkalarına yönelik mükemmeliyetçilikte diğerlerinin mükemmel olmasını talep etmek var. Her ikisinin de ilişkileri bozma ihtimalinin ne kadar yüksek olduğunu hepimiz biliyoruz. Toplum odaklı mükemmeliyetçilik herhalde sosyal kaygıyla en çok ilişkili olan mükemmeliyetçilik tipi. Burada kişi diğerlerinin ondan aşırı mükemmel olmasını beklediğini düşünüyor. Hal böyle olunca sürekli gözler üzerinde zanneden kişi sürekli tetikte yaşıyor.
Mükemmeliyetçiliğin Belirtileri Nelerdir?
Mükemmeliyetçiliğin görünümü kişiden kişiye değişse de bazı ortak noktalar göze çarpmaktadır. Mükemmeliyetçi bireyler:
1) Yaptıkları hatalara veya kendilerine yapılan hatalara karşı aşırı duyarlı olurlar ve bu konularda çok zor affedici olabilirler.
2) En ufak bir başarısızlık hissine tahammül etmekte oldukça zorluk çekerler.
3) Yaptıkları güzel şeyler için kendilerini takdir etmezler. Başarı zaten olması gerekendir.
4) Bir işi mükemmel derecede yapabilmek için erteleme eğiliminde olurlar.
5) Mükemmel olmayacağını düşündükleri işlere bulaşmazlar.
Mükemmeliyetçilik Nasıl Azaltılabilir?
Hayatımıza farkına varmadan ağır faturalar çıkaran ve bizi daha gergin ve evhamlı bir insan haline getirebilen mükemmeliyetçilikten kurtulmak sanıldığı kadar kolay olmayabilir. Öncelikli hedefimiz bu bakış açısının hayatımız üzerindeki olumsuz etkilerini fark ederek bu düşünce şeklimizi olabildiğince azaltmaya çalışmak olmalıdır. Farkındalığın ardından mükemmeli zorladığımız bazı işlerimizde standartlarımızı aşağıya çekmeye çalışabiliriz. Bunun için bu işi diğer insanların nasıl yaptığını izleyerek kendimize bir yol haritası belirleyebiliriz. Son olarak hatalarımız için kendimizi parçalamak yerine iyi yaptığımız işlerimizi fark edip kendimizi takdir edebilme becerisi geliştirmeye çalışmalıyız.