Video oyunları, teknolojik hayatın parçası olarak popüler bir eğlence biçimi haline geldi. 80’lerde kazandığı ivmeden hiçbir şey kaybetmeyerek günümüz popülasyonunun çocuğundan yaşlısına çeşit çeşit cihazlarda oyun oynadığını görmek günlük hayatımızın bir parçası oldu.
Ancak, gündelik hayatımıza bu denli sirayet etmiş video oyunları, sadece eğlencededen mi ibaret? Ne yazık ki hayır. Bazılarımız, video oyunlarına bir eğlenceden fazla, hatta oldukça fazla bağlanabiliyor. Bu da oyun bağımlılığına neden olabiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün “oyun oynama bozukluğu" olarak nitelendirdiği oyun bağımlılığı, bireyin video oyunlarında gündelik hayatını aksatacak derecede kontrolsüzce zaman geçirmesi durumudur. Bağımlı kişi, oyunlara o derece bağlanır ki fiziksel, psikolojik ve sosyal sorunlar yaşaması kaçınılmaz hale gelir.
Oyun bağımlılığı bir günde aniden ortaya çıkacak bir rahatsızlık değildir. Kişi, bağımlılığı zamanla kazanır ve oyun oynarak vakit geçirme süresi git gide artar. Öncesinde günlük hayattan ufak ve zararsız kaçamaklar olarak başlayan oyun oynama davranışı, yerini normal olmayan bir alışkanlığa bırakır. Bu nedenle, belirtiler özellikle bireyin yaşam kalitesini düşüren davranış kalıpları çevresinde şekillenir. Bazı belirtiler ise şunlardır:
Oyun bağımlılığı, tek bir nedenden ötürü ortaya çıkabileceği gibi birden fazla faktör de söz konusu olabilir. Oyun bağımlılığını iyice anlayabilmek ve nedenlerini kavramak adına kişinin hayat hikayesini tanımak önemlidir.
Ödül Mekanizması: Video oyunları, kısa vakit/ az emek ile oyuncuları ödüllendirecek şekilde tasarlanır. Bu ödüller, dopamin salgısını arttırır, kişiyi mutlu hissettirir ve bu hisse tekrar ulaşma isteği uyandırır. Sonuç olarak birey, kendini tekrar ve tekrar oyun oynamaya teşvik edilmiş olur.
Kaçış Mekanizması: Oyunlar gerçek hayattaki stres, üzüntü veya keşmekeşten kaçmak adına en ulaşılabilir araçları oluşturur. Sağladığı rahatlama ve kaçış alanı her ne kadar geçici olsa da oyuncusunu kendisine bağlar.
Oyun bağımlılığı, bireyin hayatını okul, iş ve sosyal ilişkiler konusunda kaçınılmaz olarak etkileyecektir.
Okul ve İş Performansında Düşüş: Oyun oynamak, bazı öğrenciler için ödev yapmaktan daha eğlenceli ve kolaydır. Benzer şekilde, oyun oynayarak vakit geçirmek, maaş günü gelene kadar işe gitmekten daha tatmin edici gelebilir. Bu nedenle, oyun oynamak, günlük sorumluluğumuz olan okul hayatımızı veya iş yerindeki performansımızı olumsuz etkileyebilir.
Fiziksel Sağlık Sorunları: Bilgisayar bağımlılığı, hareketsiz hayata ve ona bağlı sağlı sorunlarına neden olacaktır. Aynı şekilde çok fazla ekrana bakmak, göz problemlerinin yolunu açacaktır.
Ruh Sağlığı: Oyun bağımlılığı, beraberinde getireceği fiziksel değişimler ile bireyde özsaygı eksikliğine veya özgüven sorunlarına neden olabilir. Ayrıca, depresyon ve anksiyete gibi mental sağlık sorunlarını tetikleyebilir. Bazı kişiler hali hazırda bu rahatsızlıklara sahipse, bağımlılık, sorunların daha da kötüleşmesine yol açabilir.
Oyun bağımlılığını önlemek ve yönetmek, iyi bir plan, sabır ve değişim gerektirir. Bireyin ve sosyal çevresinin iş birliği hayati önem taşır. Hatta bazı durumlarda, uzman bir psikoloğa danışmak başvurabileceğiniz oldukça mantıklı bir seçenektir.
Video oyun eğlenceli ve sağlıklı bir sosyalleşme aracı olduğu kadar zararlı da olabilir. Özellikle oyun oynamak bir bağımlılık haline gelirse kişi fiziksel ve ruhsal rahatsızlıklar için kapıyı aralamış olur. Bu nedenle, her şeyde olduğu gibi, video oyunlarına ayrılan vakit ve enerjide de denge ve ölçüyü sağlamak, sağlıklı ve başarılı bir yaşam için anahtardır.