Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Şekilleri
Travma sözlüklerde tıbbi ve psikolojik açıdan olmak üzere iki farklı şekilde tanımlanmaktadır. Tıbbi açıdan travma dıştan mekanik bir etki sonucu oluşan ve bir organın ya da bir dokunun yapısını ya da biçimini bozan yerel yaradır. Psikolojik tanımlamaya göre ise travma canlı üzerinde beden ve ruh açısından önemli ve etkili yaralanma belirtileri bırakan yaşantıdır. Her iki tanımlama birleştirildiğinde travmanın kişide iz bırakan, yaşamının akışını bozan ve gelecek yaşantıları etkileyen bir yaralanma olduğu söylenebilir. Travmatik yaşam deneyiminden sonra hissedilen stres, kaygı, öfke ve kaçınma davranışları ile kendini gösteren psikolojik rahatsızlık Travma Sonrası Stres Bozukluğu olarak adlandırılmaktadır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Nedenleri
Travmatize olma durumu kişiden kişiye değişse de doğal ve insan kaynaklı afetler, terör olayları, savaş, kayıp, kaza, cinsel istismar, fiziksel ve psikolojik şiddet travmatik olaylara örnek olarak verilebilir. Bunlara ek olarak gündelik hayatta karşılaşılabilen yoğun stres içeren durumlar kişi tarafından travmatik bir deneyim olarak yaşanabilir. Travmayı diğer kaygı bozukluklarından ayıran nokta iz bırakan bir deneyim olmasıdır. Ruh sağlığı uzmanları travmanın neden kaynaklandığını net olarak tespit edememişlerse de bazı öğelerin birleşerek bu deneyime sebep olabileceği üzerinde durmuşlardır. Örneğin ailede psikolojik rahatsızlığı olan bireylerin bulunması, bazı mizaç özellikleri ve çevresel faktörler bir araya gelerek travma tepkisine neden olabilmektedir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Belirtileri
Travmatik olayın üzerinden çok uzun zaman geçse bile bu anı hala ilk günkü tazeliğini koruyup, her hatırlandığında sanki yeniden yaşıyormuş gibi aynı korku ve dehşet hisini verebilir. Dolayısıyla travmatik yaşam deneyimi olan kişi bu deneyimi hatırlatacak şeylerden uzak durmak isteyebilir. Travma hakkında konuşmak ve yüzleşmeye çalışmak çoğunlukla bu sebeple geciktirilmektedir. Travma Sonrası Stres Bozukluğunun yaygın olarak görülen belirtileri şunlardır:
1) Aşırı gerilim ve öfke krizleri
2) Kolayca tedirgin olma ve korkma
3) Uykuya dalmada ve uykuyu sürdürmede güçlük yaşama
4) Travmatik deneyimle ilgili tekrarlayan rahatsız edici rüyalar
5) Travmatik deneyimle ilgili rahatsız edici gündüz düşleri
6) Travmatik deneyimle ilgili bazı önemli detayları unutma
7) Travmayı hatırlatacak herhangi bir işarete karşı aşırı tepki verme ve kaçınma
8) Kendini suçlu hissetme
9) İştahta ve harekette azalma
10) Eski ilişkileri sürdürmede zorluk çekme
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavi Şekilleri
Travma alanında yapılan son çalışmalar psikoterapinin travmaların çözümlenmesinde son derece etkili olduğunu göstermektedir. Psikoterapi sürecinde travmalar bir uzman eşliğinde tek tek ele alınarak yeniden anlamlandırılır. Travmaya eşlik eden ve sağlıksız olan düşünceler daha işlevsel olan düşüncelerle değiştirilir. Travmadan öğrenilen yaşamsal dersler bir yere not edilir. Yaralar sarılır ve iyileştirilir. Kendinizi travmatize olmuş hissediyorsanız hiç şüphesiz burada saydıklarımızdan çok daha fazla sorunla mücadele ediyorsunuz. Bu sorunlarınızı çözmenin en sağlıklı yollarından biri psikoterapiye başlamak. Psikoterapinin yanı sıra EMDR ismiyle bilinen Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Terapisi yaygın olarak kullanılmaktadır. Bütün bunlardan da önce gerekli görülen durumlarda öncelikli olarak bir psikiyatr görüşü alınmalı ve gerekirse uzmanın uygun gördüğü şekilde ilaç tedavisine başlanmalıdır.